سرمقاله
سرمقاله
بسم الله الرحمن الرحیم
دانش فقه از علوم کهن و ریشهدار اسلامی است؛ دانشی که به منظور استنباط احکام الهی در زمینههای مختلف، تأسیس و رشد یافته است. تنها مقایسهای گذرا میان آثار و تألیفات فقهی در ادوار مختلف تاریخی، کافی است تا تلاش و مجاهدت فقیهان امامی از یک سو و رشد و پیشرفت کمّی و کیفی این دانش را از سوی دیگر در گذر زمان آشکار نماید. تحولات زندگی انسان و پیدایش موضوعات و مسائل نو در عرصههای گوناگون و نیاز بشر به آگاهی از احکام الهی، توجه به دانش فقه و پویایی آن را ضروری میسازد؛ ضرورتی که فقیهان برجسته در ادوار گوناگون، حس کرده و تحولی را در فقه به وجود آوردند.
ورود فقه به دورهای جدید به برکت تأسیس نظام جمهوری اسلامی بر محور فقاهت شیعی و به رهبری فقیهی چون امام خمینی;، افقهای جدیدی را پیش روی این دانش گشود. طرح موضوعات و مسائل اجتماعی، سیاسی و حکومتی نیازمند تکاپویی علمی و پژوهشی بود تا گرههای پیش آمده گشوده شود و توانایی فقهِ مبتنی بر تعالیم اهل بیت: در ادارة مطلوب جامعه و در مواجهه با مسائل پیچیده جهان معاصر نمایان گردد. اگر حساسیت و اهمیت این مقطع تاریخی به درستی درک نشده و تحولات سریع زندگی در دنیای معاصر جدّی گرفته نشود و نیز توانایی فقه در عمل به منصه ظهور نرسد، بشر امروز منتظر فقه و فقیهان نخواهد ماند و دانش فقه به محاق خواهد رفت.
خوشبختانه امروزه در حوزههای علوم دینی، توجه به ضرورتهای زمانه احساس میشود. تأسیس مؤسسات و مدارس تخصصی، تشکیل گروههای پژوهشی، راهاندازی نشریات پژوهشی، سایتها و وبلاگهای فقهی، تحوّل در این دانش بنیادین را نوید میدهد؛ تحولی که بر میراث ارزشمند فقیهان صالح پیشین، مبتنی بوده و پویایی فقه را در جهان معاصر و حل معضلات بشری در پی دارد.
مؤسسه «مفتاح کرامت» که در سال ۱۳۸۶ به همت تنی چند از اساتید و فضلای فقهپژوه حوزه علمیه قم، بنیان نهاده شد، میکوشد تا قدمی کوچک در راه این تحول عظیم بردارد. پژوهش در فقه و دانشهای مرتبط، برگزاری کلاسهای تخصصی فقهی برای طلاب و فضلای حوزه، ارتباط با مراکز علمی و نهادهای اساسی نظام و رفع نیازهای پژوهشی آنان، برگزاری نشستهای تخصصی موضوعشناسی فقهی از جمله فعالیتهای این مؤسسه بهشمار میرود. گفتنی است که چون تحول در فقه، مرهون توجه به دگرگونیهای موضوعی و شناخت موضوعات نو در زمینههای گوناگون است، «موضوعشناسی فقهی» مهمترین محور نشستهای علمی این مؤسسه است که با استفاده از کارشناسان و صاحبنظران علوم دیگر دنبال میشود.
همچنین انتشار دو فصلنامه تخصصی «مطالعات فقه معاصر» از دیگر برنامههای مؤسسه مفتاح کرامت بوده تا پژوهشهای اساتید و پژوهشگران عرصه فقه را در قالب مقالات علمی ـ پژوهشی تقدیم محافل علمی حوزوی و دانشگاهی و دیگر علاقمندان این حوزه نماید؛ هر چند مجلات علمی متعددی در این زمینه منتشر میشود، اما این میدان هنوز نیازمند تلاش و مجاهدت بیشتری است.
هدف از انتشار مجله حاضر، ارائه نتايج تحقيقاتِ اساتيد و محققان این عرصه به طلاب و دانشجويان فقه و حقوق و دیگر رشتههای مرتبط در مقطع تحصیلات تکمیلی است. همچنین ارائه راه حلهايي براي گشودن گرهها در زمينههاي گوناگون فرهنگی، اجتماعي، سياسي و حقوقي، براي بهرهبرداري مسؤولان کشور در عرصة قانونگذاری و برنامهریزی.
قلمرو «مطالعات فقه معاصر» هر چند گسترده است و به حوزه خاصی از فقه اختصاص ندارد، اما مقالاتی را منتشر میکند که به «موضوعات و مسائل مورد ابتلای روز» بپردازد، به یک نیاز در جوامع اسلامی پاسخ دهد و یا گرهی از معضلات پیش رو بگشاید.
بیشک، پیمودن این راه بدون همکاری و مساعدت محققان و نویسندگان توانای عرصه استنباط ممکن نیست، لذا دست همه عزیزانِ این راه را می فشاریم و تنها معیارمان در انتشار مقالات، علمی و پژوهشی بودن آنهاست.
در شمارة نخست این دوفصلنامه، افزون بر مقالات علمی و پژوهشی تعدادی از اساتید حوزه و دانشگاه، دو مطلب دیگر تقدیم علاقمندان میشود. یکم بحثی فقهی دربارة موضوع مهم و بهروزِ «انکار ضروری و نسبت آن با ارتداد»، از فقیهی برجسته و دیگری «نگاهی به تاریخ فقه و فقاهت و اقتضائات دوره جدید» از فقیهی سیاستمدار که سالیانی در عرصه حکومت و اداره جامعه، تجربه عملیشدن فقه را در کارنامه خود دارد. امید آنکه مقبول ارباب معرفت افتد. والسلام
مدیر مسؤول و سردبیر
