» سید ضیاء مرتضوی

موسسه فقه پژوهی مفتاح کرامت سیدضیاء مرتضوی یکشنبه 5 تیر ماه 1401 یکی از مهم‌ترین پرسش‌ها درباره ساختار نظام جمهوری اسلامی ایران که چارچوب اصلی آن در قانون اساسی تعریف شده، این است که مجموعه قدرت سیاسی حاکم و اختیارات حکومت چگونه ترسیم و توزیع شده است؟ این پرسش که حتی می‌توان آن را مهم‌ترین […]

سلسله نشست های مجازی موسسه مفتاح کرامت در ماه مبارک رمضان 1443 (اخلاق اجتماعی) استاد سید ضیاء مرتضوی – 1401/1/23 اعوذ بالله من الشیطان الرجیم بسم الله الرحمن الرحیم و به نستعین انه خیر ناصر و معین و صلی الله علی سیدنا و نبینا محمد و آله الطاهرین خدمت همه سروران گرامی، همراهان ارجمند و […]

استاد سید ضیاء مرتضوی 23/6/1400 بسم الله الرحمن الرحیم و به نستعین انه خیر ناصر و معین الحمد لله رب العالمین. الصلاة و السلام علی نبینا المکرم ابی القاسم محمد صلی الله علیه و آله و سلم در ایام ارتحال فقیه بزرگوار، استاد معظم، حضرت آیت الله العظمی حاج آقای صانعی(رضوان الله علیه) قرار داریم؛ […]

⬅️ يکي از الزامات رهبري و هدايت جامعه، از خاستگاه عنصر شرح صدر، پيوند با افراد، گروه‌ها و جريان‌هاي مختلف اجتماعي است. هنر رهبري در هدايت و مديريت نيز همين‌جا است که به‌خوبي بتواند ميان پيوند با قشرهاي مختلف اجتماعي با ترسيم شفاف مسير خير و صلاح آنان را جمع کند. نيز در عين قاطعيت […]

⬅️ یکی از مهم‌ترین ویژگی‌ها و الزامات در رهبری جامعه، به‌ویژه وقتی از موضع دینی و از جایگاه هدایت مردم به خیر و صلاح دنیا و آخرت باشد، ویژگی شرح صدر است که ابن‌ابی‌الحدید، شارح بزرگ نهج‌البلاغه، آن را مهم‌ترین عنصر زمامدار می‌شمارد. چنان که اشاره کردیم که شرح صدر دو چهره دارد؛ یکی گشودن […]

امام خمینی، شرح صدر در رهبری قسمت اول ⬅️ یکی از الزامات هدایت و رهبری جامعه، برخورداری از شرح صدر به فراخور حوزه عمل و قلمرو رهبری است. شرح صدر به معنای باز بودن سینه و گنجایش زیاد آن است و سینه در اینجا ظرف «دل» و کنایه از آن است و «دل» حقیقتی مجرد […]

نشست سی و یکم موسسه مفتاح کرامت با موضوع «قلمرو اختیارات دولت اسلامی از نگاه علامه طباطبایی»              حجت الاسلام تقوی: بسم الله الرحمن الرحیم. در آستانه سالگرد ارتحال رحلت مفسر بزرگ قرآن و متفکر عظیم الشأن اسلامی در قرن اخیر، مرحوم علامه طباطبایی رضوان الله علیه هستیم. مانند سال‌های گذشته تلاش کردیم تا در […]

  آیت‌الله هاشمی رفسنجانی و چالش‌های فقهی در جمهوری اسلامی ایران استاد سیدضیاء مرتضوی 1397/10/19   اشاره: در دومین سالگرد از رحلت آیت الله هاشمی رفسنجانی، بیست­وششمین نشست از سلسه نشست­های علمی موسسه مفتاح کرامت با موضوع «آیت الله هاشمی رفسنجانی و چالش­های فقهی در جمهوری اسلامی ایران» و با حضور دهها تن از علما، […]

فصل خاکستری مجموعه بیست مقاله درباره گفتمان هاشمی رفسنجانی سیدضیاء مرتضوی تهران – میراث اهل قلم رقعی – 264 صفحه مقاله ها بیشتر در واکنش به رویدادهای سال 1388 و پس از آن است و در نقد مخالفان و معارضان با آیت الله هاشمی و تقریر و تبیین دیگاهها و مواضع کلی ایشان نوشته شده […]

در نخستین سالگرد رحلت آیت‌الله هاشمی رفسنجانی محافل و مجالس گرامی‌داشت فراوانی در کشور شکل گرفته است که هر یک در جای خود قابل تقدیر می‌باشد اما محافلی که بدین مناسبت در قم برگزار شدند، از جهات مخنلفی حائز اهمیت می‌باشد. از یک سو قم خاستگاه پرورش فرزانگانی چون آیت‌الله هاشمی بوده و از آنجا […]

برای دانلود مقاله بر روی لینک زیر کلیک نمایید: میانه_روی کلیدواژه_ای اسلامی

    برای دریافت مقاله بر روی لینک زیر کلیک نمایید:   قلمرو_اختیارات_دولت_در_مسائل_خانواده           جهت عضویت در کانال بر روی عکس زیر کلیک نمایید:

مقدمه: ثبوت و عدم ثبوت ضمان و مسئولیت مدنی دولت در معنای مترادف با حکومت، در برابر اعمال زیانبار کارکنان، افزون بر استدلال به برخی ادله خاص که در اصل پژوهش ما بررسی شده است، نیازمند شناخت برخی مبانی موضوعی است تا معلوم شود فرض مسئولیت دولت بر پایه کدام یک از 1- مبانی کلی […]

مقدمه در اختلافات میان حاکم یا دولت اسلامی و اشخاص حقیقی یا حقوقی چند پرسش‌ فقهی مطرح است: نخست  اینکه آیا علیه حاکم یا دولت اسلامی می‌توان طرح دعوا کرد؟ دیگر اینکه با فرض امکان شکایت، آیا خود حاکم شایستگی رسیدگی و قضاوت دربارۀ دعاوی علیه خود را دارد؟ چنان‌که با فرض اینکه حاکم مدعی […]

مقاله: “سازگار ساختن دولت با مسئولیت جبران خسارت، گامی در استوار سازی عدالت”.استاد سیدضیاء مرتضوی، انتشار در فصلنامه علمی – پژوهشی علوم سیاسی، ش ۷۶، ویژه زمستان ۹۵ برای دریافت مقاله به صورت PDF روی لینک زیر کلیک نمایید: Ostad mortazavi

شما به عنوان یکی از علاقه‌مندان به مرحوم آیت‌الله هاشمی رفسنجانی که با ایشان در سال‌های اخیر ارتباط داشتید، کم‌وبیش با شخصیت ایشان آشنا هستید و در سال‌های گذشته مقالات چندی را نیز در دفاع از ایشان نوشته‌ و منتشر کرده‌اید. در آغاز این گفت‌وگوی کوتاه مناسب است اشاره‌ای به سابقه آشنایی خود با ایشان […]

چکیده: رسیدگی به حدود و حقوقی کیفری و نیز داوری در مخاصمات حقوقی در اصل از شئون قضایی و ذاتی حاکم یا حکومت اسلامی است؛ با این حال یکی از پرسش‌ها در مباحث قضا این است که آیا صاحب حق می‌تواند بدون طرح دعوا نزد دادگاه، هر چند بدون آگاهی بدهکار، به استیفای حق خود […]

چکیده یکی از نیازهای حیاتی جوامع کنونی اعتبار داشتن شخص حقوقی در کنار اشخاص حقوقی است. به رغم پذیرش اصل شخصیت حقوقی در منابع فقهی و وجود مصادیق آن در دوره تشریع و پیش از آن، در منابع فقه استدلالی گذشته نگاه مستقلی به آن صورت نگرفته است و تنها در دوره معاصر و به […]

چکیده حاکمیت عنصری اساسی و بی‌بدیل در مفهوم «دولت-کشور» است و برخی آن را در عرض سرزمین، مردم و حکومت در شکل‌گیری دولت در مفهوم عام آن شمرده‌اند و برخی برابر حکومت دیده‌اند اما نوعا اطلاق حاکمیت را از مهم‌ترین ویژگی‌های این مفهوم شمرده‌اند. با این حال از نگاه منابع اسلامی و به ویژه منابع […]

چکیده: یکی از ظرفیت‌های عمده و بسیار رایج هنر به ویژه در قالب‌هایی مانند فیلم، تئاتر، شعر، طنز و داستان، نقد کاستی‌ها، افکار، اخلاق و رفتارهای نادرست و مبارزه با آنها است، اما نقد در هر جامعه و فرهنگی مواجه با شرایط و ضوابطی است. در فرهنگ دینی و چارچوب آیین جاودانه اسلام نیز در […]

شناخت راه‌های محرمیت، نیازمند دقتی دوچندان     کتاب: بررسی راه‌های محرمیت از دیدگاه فقه امامیه نویسنده: حسن عالمی طامه ناشر: قم، مرکز فقهی ائمه اطهار(ع) – چاپ اول، 1394 قطع: وزیری، حجم:520 صفحه، شمارگان: 1000 نسخه   چکیده در ترسیم مناسبات میان زن و مرد از نگاه اسلامی، دو عنوان «ازدواج» و «پوشش و […]

حجت‌الاسلام والمسلمین سید ضیاء مرتضوی، استاد سطوح عالی حوزه، نویسنده و پژوهشگر مسائل دینی، در آستانه میلاد رسول اکرم(ص)،‌ در گفت‌وگویی با خبرنگار سیاسی خبرگزاری آنا، به تبیین چگونگی برخورد پیامبر با مخالفان حکومت خود پرداخت. وی در این باره به آنا گفت: تا آنجا که سراغ داریم تنها برخورد داخلی پیامبر، با منافقان شناخته‌شده‌ای بود […]

معنا و مفهوم حفظ نظام قاعده «وجوب حفظ نظام» و به عبارت دیگر «حرمت اختلال نظام» در فقه ما امری مسلم و مستند به ادّله متعدد است. ابتدا باید روشن شود واژه «حفظ نظام» یا به تعبیر دقیق‌تر «نظام» به چه معنایی به کار می‌رود؟ این واژه بیشتر به معنای «نظام عام اجتماعی» و «نظام […]

«شرحی بر یک سندسازی بی‌پایه» سید ضیاء مرتضوی اشاره پیشینه بحث درباره تاریخ ولادت و وفات حضرت فاطمه معصومه(ع) به بیش از نیم قرن پیش از پیروزی انقلاب اسلامی ایران می‌رسد؛ امری که به جز ادعایی بی‌سند نتیجه‌ای در پی نداشت و بیش از یک دهه پس از پیروزی نیز مسکوت مانده بود. اما از […]

1- در حالی که آموزه‌های انسانی اسلام عزیز بارها مسلمانان را به عفت در کلام و ادب در سخن گفتن فراخوانده است و قرآن کریم حتی از ناسزا گفتن به بت‌پرستان و بت‌های آنان باز داشته است تا زبان آنان نیز به بدگویی و ناسزا پراکنی باز نگردد،1 چگونه است که در تاریخ در برخی […]

1- موضوع استقلال حوزه ها ابعاد چندی را در برمی‌گیرد: استقلال در آموزش، استقلال در مدیریت، استقلال در تولید علم و نظریه‌پردازی، استقلال در تبلیغ دین و تبیین معارف و احکام شرع‌، نیز استقلال سیاسی و استقلال مالی. ماهیت حوزه‌های علمیه شیعه و فلسفه وجودی و هویت تاریخی آن نیز چیزی جز استقلال همه جانبه […]

یکی از آیات کلیدی قرآن کریم در تنظیم مناسبات فردی و اجتماعی و سیاسی و حتی بین‌المللی، آیه 149 سوره نساء است که رسوا کردن ظالم و فریاد کشیدن از دست او را مجاز و بلکه بنابر یک معنا، محبوب خداوند تعالی معرفی کرده است. این آیه شریفه که دلیلی عمده در اثبات وجود و […]

«آبان ماه 1387» اشرف علوم کدام است و ملاک تقدم و تاخر علوم چیست؟ این پرسشی است که در طبقه‌بندی ارزشی علوم مطرح است. گاه به ملاک خود مسائل علوم متعلق آن به آن پاسخ گفته می‌شود و گاه به ملاک ارتباط میان علوم و گاه در مقام تعلیم و گاه به لحاظ اولویت‌گذاری در […]

سید ضیاء مرتضوی «پاییز 1388» عالمان بزرگ به نسبت نقشی که در تاریخ ایفا می‌کنند وجود و زندگی‌شان یک نقطه عطف به شمار می‌رود؛ اما در زندگی هر یک از آنان، گاه نقطه‌های اوجی پدید می‌آید که خود نقطه عطف در حیات فردی یا اجتماعی آنان است و زبانزد عام و خاص می‌گردد. 1- بیش […]

«خردادماه 1390» در بررسی حیات علمی چهره‌های بزرگ علمی و تأثیرگذار، یک نقطه مورد توجه به ویژه در فقه که دامنه مسائل و نظریه‌پردازی و اجتهاد در فروع آن بسی گسترده و تاریخ آن شاهد ظهور و بروز فقهای بسیاری بوده، این است که آنان بیشتر تحت تأثیر علمی چه فرد یا افرادی قرار داشته […]

«شهریور 1392» به دنبال گزینش یکی از بانوان محترم به عنوان سخنگوی وزارت خارجه جمهوری اسلامی ایران، در خبرها خواندیم که این اقدام مخالف آیه 18 سوره زخرف شمرده شده و تاکید شده است: «از آنجا که سخنگوی وزارت خارجه بیانگر سیاست خارجی یک دولت اسلامی و دینی است، لذا نباید در این خصوص خلاف […]

«تیرماه 1392» در روزهای اخیر در برخی رسانه‌ها و مجالس این پرسش شرعی مطرح شده است که اگر روزه‌دار تاب و تحمل تشنگی را از دست بدهد آیا می‌تواند در حد ضرورت آب بیاشامد و روزه او درست باشد و قضا نداشته ‌باشد؟ می‌دانیم این پرسشی مهم و مورد ابتلا از جمله برای برخی شاغلان […]

سرلوحه این یادداشت را این آموزه کلیدی پیامبر(ص) قرار می‌دهیم که به نقل امام صادق(ع) فرمود: «امامان شما نمایندگان اعزامی شما به سوی خداوند می‌باشند؛ پس بنگرید در دین و نمازهای خود چه کسی را به نمایندگی خود می‌فرستید». 1- عدالت پدیده‌ای واقعی است که علاوه بر دانش اخلاق، در فقه اسلامی به عنوان شرط، […]

سيد ضياء مرتضوي 1- يكي از اصول قطعي و پايدار در سياست خارجي نظام سياسي اسلام، اصل سلطه‌ناپذيري در برابر بيگانه است. افزون بر آيات و رواياتي كه اصل “حاكميت” را تنها از آن خداوند تعالي مي‌داند و از هر حكمي به جز حكم الهي باز مي‌دارد، يك دليل روشن اين اصل، همان قاعده “نفي […]

گفت‌ و‌گوی دینی آداب و الزام‌هایی دارد؛ چنان که آفت‌های چندی می‌تواند آن را به بی‌راهه بکشاند و از یک فرصت سازنده به تهدیدی در اندیشه و اخلاق فرد و جامعه در ‌آورد. این الزامات برخی در حوزه مسائل عام اجتماعی و فرهنگی و سیاسی جای دارند که در چارچوب وظایف و سیاست¬های اشخاص و […]

1- قرآن کریم از یک سو فرعون را در ردیف کسانی می‌شمارد که از دین استفاده ابزاری کرده و برای دستیابی به منافع شخصی خود و برداشتن مخالفان از سر راه به آن متوسل می‌شوند، و از سوی دیگر از کسانی سخن گفته که تلاش و عمل آنان بیهوده و در واقع مخالف خواست خداوند […]

1- یکی از موارد اندکی که امامان شیعه(ع)، از غیر اهل بیت(ع) یا انبیاء گذشته(ع) روایت کرده‌اند، روایتی است که در این روزهای سوگ و یادبود شهادت حضرت فاطمه زهرا(س) محور این یادداشت است. این روایت را شیخ طوسی با سندی که افراد آن را نام برده، به نقل از ابو‌حمزه ثُمالی و او از […]

سید ضیاء مرتضوی «پاسخ فقهی به یک نقد» 1- انتشار مقاله «توبه» در دو هفته گذشته بازتاب قابل توجهی داشت. نگاه کلی آن مقاله این بود که اگر مسلمانی بر پایه شناخت حکمی خود بر پایه اجتهاد یا تقلید یا شناخت موضوعی خود، کاری را معصیت نمی‌داند، حتی اگر بر پایه شرع یا قانون بتوان […]

سيدضياء مرتضوي 1- بارها خوانده و شنيده‌ايم اميرالمؤمنين(ع) پس از دريافت خبر شبيخون سپاهيان شام به شهر انبار و دست‌اندازي به حريم بانوان مسلمان و نا‌مسلماني كه در پناه مسلمين و حكومت وي مي‌زيستند، چگونه خشم ديني و انساني خود از يارانش را نشان داده است، زنان بي‌دفاعي كه در برابر آن غارتگران، جز التماس […]

امر و نهی شدن ویژه گروه و صنف خاصی نیست و همة کسانی که مکلف به تکالیف الهی‌اند، ممکن است متعلق این فریضه قرار گیرند و کسی از آن استثناء نشده است به جز حضرات معصومان(ع) که مقام عصمت در آنان قهراً مانع تحقق موضوع آن است. اما حاکمان و مسئولان و اصحاب قدرت به […]