مراسم رونمایی از کتاب اسلام و مقتضیات زمان نوشته استاد سروش محلاتی

مراسم رونمایی از کتاب اسلام و مقتضیات زمان نوشته حجت‌الاسلام والمسلمین محمد سروش محلاتی در خانه موزه استاد مطهری عصر دیروز برگزار شد.
به گزارش خبرنگار ما، سروش محلاتی در این مراسم گفت: 40 سال قبل استاد مطهری فرمودند من با همه ارتباطی که با اقشار مختلف تحصیلکرده داشتم به این نتیجه رسیدم که بیشترین سوالی که مردم دارند، این است که اسلام چگونه با شرایط مختلف زمان تطبیق می‌یابد. باید اذعان کنیم امروز هم اولین سوال نسل امروز همین است که چگونه اسلام و تغییرات زمانه با هم جمع می‌شود؟
وی در ادامه سخنان خود به طرح سوالی پرداخت و گفت: آیا امروز در همان نقطه‌ای هستیم که شهید مطهری به آن رسیده بود و در آن نقطه توقف کرده‌ایم یا اینکه مسیر را ادامه داده و مشکلات جدیدی را حل کرده‌ایم؟ یا این که به عقب بازگشته‌ایم و حتی نتوانسته‌ایم آنچه از میراث این متفکر بزرگ در اختیارمان بود را حفظ کنیم؟ در پاسخ به این سوال‌ها باید بگویم متاسفانه در یک بخش ما به عقب بازگشته‌ایم.
سروش محلاتی اضافه کرد: وقتی به آثار مطهری مراجعه می‌کنیم و وضع فکری خود را بررسی می‌کنیم می‌بینیم که ما نه از نظر اجرایی، بلکه از لحاظ علمی به عقب بازگشته‌ایم.
وی در ادامه با اشاره به تلقی استاد مطهری از علم گفت: مطهری با سعی و تلاش چند دهه‌ای خود به تبیین این مطلب پرداخت که جامعه‌ دینی می‌تواند جامعه علمی هم باشد و موفق هم شد. ایشان تعارضی بین دین و علم نمی‌بیند.
استاد دروس خارج فقه و اصول حوزه علمیه قم، با اشاره به تکرار تعبیر علم دینی و علم اسلامی در آثار شهید مطهری گفت: ایشان تفسیر خود را از علم دینی بیان کرده و معتقد است همه علومی که مورد نیاز جامعه است، علوم اسلامی است و تاکید دارد همه علومی که برای بشر مفید است، علوم اسلامی است. لذا به راحتی می‌تواند بگوید که پزشکی اسلامی است. علوم اجتماعی اسلامی است.
سروش محلاتی ادامه داد: علم اسلامی الزاما به این معنا نیست که از درون کتاب و سنت استخراج شود. مطهری نیز بر این اساس می‌پذیرد که دروازه‌های جامعه و دانشگاه‌ها برای پذیرش علوم باز باشد و علمی هم که از بیرون وارد می‌شود و علمی که ما خودمان در جامعه اسلامی تولید کرده‌ایم، اسلامی می‌شود.
*اقدام هارون الرشید که استاد مطهری از آن تجلیل می‌کند
وی اضافه کرد: هارون الرشید از نظر شیعه بسیار منفور است، یک حاکم ظالم و مستبد که امام موسی بن جعفر(ع) را هم به شهادت رساند. اما شهید مطهری در کارنامه این شخص یک نقطه مثبت می‌بیند و تعریف می‌کند و می‌گوید او حاکم جائری است که اجازه داد علم وارد جامعه اسلامی شود. او اقدامی برای تولید علم نکرد، بلکه هنرش این بود که مترجمین را آورد و بیت الحکمه را در بغداد درست کرد تا علوم مختلف از فرهنگهای مختلف اعم از هند، ایران، یونان، زبان پهلوی و… وارد جامعه اسلامی شود و استاد مطهری از این کار این حاکم مستبد تجلیل می‌کند.
این استاد حوزه افزود: ائمه ما روی نقاط ضعف حکومتهای جائر خیلی حساس بودند و در احادیث دائما به این نقاط ضعف اشاره می‌کردند. ولی در قبال این سیاست حکومت جائر، یعنی ترجمه علوم و وارد کردن آنها به جامعه اسلامی، شما کمترین اشاره‌ای در روایات نمی‌بینید که امام کاظم(ع) یا امام رضا(ع) انتقادی به این روش کرده باشند. با اینکه جامعه قطعا چنین انتقادی را می‌پذیرفت و اقتضای عوام هم این بود که گفته شود علومی که از سرزمین‌های دیگر وارد می‌شود علوم کفار است و ما هرچه بخواهیم در کتاب و سنت هست. ولی ائمه علیهم السلام نه تنها این کار را نکردند، بلکه از این روش استقبال کردند و با عدم‌نقد اجازه دادند که جامعه اسلامی پذیرای علوم دیگر باشد و استاد مطهری هم در کتاب تعلیم و تربیت به این موضوع اشاره می‌کند.
*نه تنها مسیر استاد مطهری را ادامه نداده ایم، بلکه از او فاصله گرفته‌ایم
وی تاکید کرد: در تلقی مطهری از علم، مرزی بین کفر و ایمان در مسائل علمی وجود ندارد. اما امروز جامعه ما و فضای علمی ما در چه شرایطی است؟ آیا در همان شرایط قرار داریم؟ این است که بنده عرض می‌کنم متاسفانه به عقب برگشته‌ایم و نه تنها مسیر استاد مطهری را ادامه نداده‌ایم، بلکه از او فاصله گرفته ایم.
محلاتی در ادامه با اشاره به اثر جدید خود با عنوان «اسلام و مقتضیات زمان» گفت: در این کتاب همه مسئله این است که شهید مطهری کار را تا کجا پیش برد و در این سه دهه چه اتفاقاتی افتاده است، در چه بخشهایی متوقف مانده‌ایم و در جمهوری اسلامی کجاها به پیش رفته‌ایم و یا به عقب برگشته ایم؟
*مسئله اول ما در جمهوری اسلامی علم است
وی گفت: من فکر می‌کنم مسئله اول ما در جمهوری اسلامی علم است. البته مسایل دیگر هم داریم، اما وقتی ریشه یابی می‌کنیم در می‌یابیم اکثر مشکلات ما به خاطر این است که حق علم ادا نمی‌شود. بسیاری از طرح‌ها را مطرح می‌کنیم، بدون این که پشتوانه علمی داشته باشد و بعد از مدتی می‌فهمیم که باید متوقف شود. گاهی ابراز شرمندگی می‌کنیم از انجام این کارها و گاهی اجازه همین اعلام شرمندگی را هم به خودمان نمی‌دهیم. اما وقتی بر می‌گردیم باید ببینیم چه میزان از تصمیماتمان مبتنی بر علم است؟
استاد دروس خارج فقه و اصول حوزه علمیه قم با خواندن برخی تعبیرات استاد مطهری از علم گفت: ایشان تعبیرات مهم و متفاوتی با ما درباره علم دارد. می‌گوید علم مقدمه برقراری عدالت اجتماعی است. مقدمه دموکراسی، مقدمه زندگی خوب، مقدمه مبارزه با فقر و بیماری، مقدمه عزت و استقلال و داشتن جامعه سالم است و سپس ایشان از برخی علما گلایه می‌کند که چرا علم را به آنچه در کتاب و سنت آمده، محصور کرده‌اند و چرا فضایل علم را تنها به عالمان دینی به معنای خاصش اختصاص می‌دهیم؟
*ای کاش مطهری بود و علم را زنده می‌کرد
وی در پایان سخنان خود گفت:‌ای کاش مطهری بود تا علم را زنده می‌کرد. چون امروز علم از یک سو دائما از طرف سیاستمداران و از سوی دیگر از طرف روحانیون با مشکلاتی مواجه شده است. مطهری به عنوان یک عالم دینی شجاعت این را داشت تا بستر استفاده از علم را فراهم کند و از این رو بر جامعه ما حق بزرگی دارد. او بر ما حق حیات دارد. ایشان در برخی آثارش دارد که اوایل طلبگی با بحران فکری مواجه شدم که علامه طباطبایی مرا نجات داد. این شرایط برای شهید بهشتی هم رخ داد. همین وضع برای من هم رخ داد و خودم را از زنده شدگان مرحوم شهید مطهری رضوان‌الله علیه می‌دانم و همین الان هم بدون این که ادعای کشف و کرامتی باشد، مشکلات خودم را با کمک این بزرگوار حل می‌کنم. این بزرگوار بر نسل ما و انقلاب ما حق بزرگی دارد و متاسفانه هنوز جامعه و نظام ما حق این بزرگوار را آن گونه که باید نمی‌شناسد و تقدیر ما از ایشان در حد همین جلسات است.
پس از سخنان استاد سروش، با حضور دکتر علی مطهری نماینده مردم تهران در مجلس شورای اسلامی، حجت‌الاسلام دعایی و احمد مسجدجامعی رونمایی از کتاب اسلام و مقتضیات زمان که به همت بنیاد اندیشه و احسان توحید و انتشارات میراث اهل قلم به زیور طبع آراسته شده، انجام شد.